شهر برزک

برزک ، نگین کوهستان

برزک ، از معدود مناطق گردشگری چهارفصل است . این شهر با تولید۸۰  درصد گل منطقه و با داشتن کارخانه های صنعتی و سنتی گلابگیری سهم قابل توجهی از گل وگلاب منطقه کاشان  و بیشترین سهم تولید و توزیع شاه توت در منطقه را نیز داراست . از نظر ويژگي هاي تاريخي شهر برزك حایز اهميت  است . هم به  سبب اینكه اين شهر يكي از سه مركز مهم  توليد گل محمدي ، گلاب و عرقيات گياهي شهرستان كاشان ( شهر هاي : قمصر ، نياسر و برزك ) و كشور است و از سوي ديگر با داشتن ويژگي های كم نظير  تاریخی و گردشگری ، و همچنين به علت قرار گيري در دامنه كوه هاي كركس و وجود آب فراوان ، آنرا داراي ارزش تاريخي و قابل گسترش و توسعه گردشگري  نموده است .

 برزک به لحاظ سابقه تاریخی و قدمت چند هزار ساله آن یکی از مناطق گردشگری مورد توجه است .  به جز طبیعت بکر آن زیارت امامزاده سراج الدین بن موسی بن جعفر ، شاهزاده محمود و احمد (ع) ، مسجد جامع و چنار ۷۰۰ ساله جنب آن ، خانه های  تاریخی کاردان و موسوی قدیمی با ابزار و وسایل آن ، حمام سنگی دوره صفویه که با حفظ تمامی عناصر معماری و تاریخی خویش همچنان استوار به کار خود ادامه می دهد .

 آب انبارهای قاجاریه ، آسیاب آبی ، تپه تاریخی قلعه که اولین سکونتگاه مردم برزک بوده همراه با غار کشف شده موجود در آن ، تفرجگاه چشمه احمد آباد ، جاده تفریحی توریستی سعدآباد ، خانه تاريخي قادري كه به ” موزه برزك شناسي ” تغيير كاربري داده است از آثار و جاذبه های دیدنی این شهر می باشند .

بيدمشك نخستين درختي است كه در شهر برزک به عنوان پيام آور بهار به گل مي‌نشيند . درخت بيدمشك دير زماني است كه در اطراف باغ‌هاي ميوه و كنار جويبارها و رودخانه‌ها پرورش می یابد و تهيه عرق بيدمشك در آغازين روزهاي بهار يكي از سنت‌هاي قديمي خانواده‌هاي شهر برزک است . از نيمه دوم فروردين تا نيمه اول ارديبهشت گل هاي لاله و شقايق در اين بخش رويش نموده و موسم سرسبزي زمين فرا مي رسد و از پانزدهم ارديبهشت ، ثمردهي گل هاي محمدي فرا رسيده و مراسم گلابگيري و جشنواره گل و گلاب و آغاز به كار كارگاه هاي گلابگيري و توليد عرقيات گياهي آغاز شده و تا اواخر خردادماه ادامه دارد . جشنواره شاه توت نیز در تیر ماه بین دهم تا پانزدهم برگزار می‌شود .  بیشتر محصول شاه‌توت منطقه به فرحزاد تهران منتقل می‌شود .

مراسم ششم امام حسین (ع)   یکی از رسوم سابقه دار در این شهر است  که به سفره برکت هم معروف است .  این مراسم از ساعت ۲ بعد از ظهر شروع شده و تا نماز مغرب و عشا ادامه دارد . تمام کشاورزان محصولاتی نظیر گردو ، بادام ، سنجد ، کشمش و جوزقند را به مسجد آورده و در سینی‌ های بزرگی که به آن‌ها مجمعه گفته می‌شود می‌گذارند . زنان و مردان به صف دور سفرهای به طول ۴۰ تا ۵۰ متر نشسته و آجیل‌ها را با دعا متبرک می‌کنند . سپس آجیل‌ها را بسته‌بندی کرده و بین شهروندان و مهمانان پخش می‌کنند.

پوشش گياهي آن نيز از نمونه استپ نيمه خشك و بوته هاي پراكنده است . پوشش گياهي بخش برزك كه بيش از ۵۰  نوع عرقيات گياهي از آن تهيه مي شود شامل : آويشن ، بابونه ، كاسني ، پونه ، خارشتر ، رازيانه ، زعفران ،سنبل الطيب ، شنبليله ، شويد ، شيرين بيان ، گل ختمي ، مرزه ، نعناء ، گزنه مي باشد .

 صنایع دستی :

از جمله صنایع موجود در این منطقه صنعت قالی بافی می باشد . در این منطقه حدود ۸۵۰ کارگاه قالی بافی خانگی وجود دارد . از دیگر صنایع موجود در برزک صنعت گلابگیری است که به دو صورن سنتی و صنعتی دیده می شود تعداد ۷۵ کارگاه سنتی گلابکیری در روستا وجود دارد که مجموعا ۴۰۲ دیگ گلابگیری را شامل شده است  .

 سوغات شهر برزک :

از سوغات شهر برزک کاشان می توان به میوه های خاص برزک نظیر سیب ترش ، آلبالو ، گیلاس ،الگ ، جوزقند گل و گلاب و قالی و قالیچه می توان اشاره نمود. 

گل و گلاب برزک کاشان : 

 اصلی ترین محصول برزک کاشان گلاب آن است . تولید عرقیجات گیاهی نیز که از دل طبیعت استحصال می شود از دارو های موثر طب سنتی است . برزک با تولید بیشترین سهم از تولید گل محمدی رتبه نخست را دارد . غنچه گل محمدی ، عطر گل محمدی ، شربت های گل محمدی از عمده مشتقات گل محمدی می باشد . 

گویش مردم برزک

مردم این منطقه در قدیم به زبان راجی برزکی یا رایجی صحبت می‌کردند ، تعدادی از سالمندان این شهر به این گویش تکلم می کنند ، نکته قابل توجه این است که گویش راجی این منطقه با گویش های راجی ( رایجی ) شهرها و روستاهای همسایه تفاوت دارد .

محیط زیست

منطقه حفاظت شده قمصر و برزک در سال ۱۳۸۶ جهت احیاء محیط طبیعی و حیات وحش منطقه به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام شد . پس از آن طی مصوبه شماره ۳۲۸ شورای عالی محیط به عنوان منطقه حفاظت شده به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوسته است . منطقه حفاظت شده قمصر و برزک با مساحت ۵۹ ٬۹۶۶ هکتار در استان اصفهان و شهرستان کاشان واقع شده است. ۴/۱۳ درصد از منطقه حفاظت شده قمصر و برزک زیر ۱۴۰۰ متر ، ۵۵ درصد بین ۱۴۰۰–۲۵۰۰ متر ، ۲۸ درصد ۳۰۰۰–۲۵۰۰ و مابقی بیش از ۳۰۰۰ متر ارتفاع دارد . بیشتر وسعت منطقه کوهستانی است و قسمت محدودی را نواحی دشتی تشکیل می‌دهد .

پوشش گیاهی

منطقه کوهستانی با اقلیم سرد باعث شده تا پوشش گیاهی مستقر در آن پوشش گیاهی ناحیه ایرانی و تورانی کوهستانی باشد . سیمای کلی پوشش گیاهی منطقه از نوع درمنه است و تنوع گونه‌های گیاهی منطقه نسبتاً قابل توجه است. گونه‌های شاخص گیاهی آن درمنه، انواع گون، چوبک و کلاه میرحسن است.

گونه‌های شاخص جانوری

۲۰ گونه پستاندار ، ۱۵ گونه خزنده ، ۵۰ گونه پرنده و یک گونه دوزیست از این منطقه شناسایی شده است   .

گونه‌های شاخص جانوری منطقه حفاظت شده  در برزک را گربه پالاس ، قوچ و میش ، کل و بز ، گراز ، پایکا و مار شاخدار تشکیل می‌دهند.